کتاب هنر در گذر زمان اثر هلن گاردنر

توضیحات

معرفی

«هنر در گذر زمان» کتابی است در مورد تاریخ هنر جهان و سبک‌های مختلف هنری با فهرست ذیل: «دنیای کهن»، «تولد هنر»، «خاور نزدیک کهن»، «هنر مصر»، «هنر اژه‌ای»، «هنر یونان»، «هنر اتروسک و هنر رومی»، «هنر صدر مسیحیت، بیزانس و هنر اسلامی»، «سده‌های میانه»، «هنر سده‌های میانه‌ی آغازین»، «هنر رمانسک»، «هنر گوتیک»، «رنسانس و باروک»، «رنسانس آغازین در ایتالیا»،«هنر ایتالیا در سده‌ی پانزدهم»، «هنر ایتالیا در سده‌ی شانزدهم»، «رنسانس در اروپای شمالی»، «هنر باروک»، «دنیای نوین»، «سده‌ی نوزدهم»، «سده‌ی بیستم»،«دنیای غیر اروپایی»، «هنر هند»، «هنر چین»، «هنر ژاپن»، «هنر آمریکایی پیش از کریستف کلمب»، «هنر بومیان آمریکا، آفریقا، اقیانوسیه»، «عکاسی از آغاز تا امروز» و «روش‌های تهیه‌ی نقشه و مقطع».

تاریخ هنر؛ تاریخ بشریت

«هنر در گذر زمان» یکی از مشهورترین‌کتاب‌ها در مورد تاریخ هنر جهان است. این کتاب را «هلن گاردنر» نویسنده‌ی موفق و پرکار نوشته است. کتاب یکی از کتب محبوب بین هنرمندان، دانشجویان هنر و سایر پژوهشگران است. سال 1926 اولین نسخه از این کتاب به چاپ رسید و در ادامه ویرایش‌های متعددی نیز به کتاب اضافه شد و کتاب به‌روز‌تر شد. خانم گاردنر کمی پیش از مرگش یعنی در سال 1946، ویرایش سوم از کتاب را به پایان رساند. گاردنر خود در مورد خط روند بررسی کتاب می‌گوید: «تحول در دیدگاه‌های انسان‌ها در طول تاریخ بوده که منجر به تنوع آثار هنری شده‌است و برای موشکافی آن‌ها باید به تبیین اندیشه‌های خالقان آثارهنری، درباره زندگی، مرگ و اطراف‌شان پرداخت.» این کتاب به بررسی و معرفی آثار هنری و هنرمندان مختلف در سال‌های مختلف می‌پردازد. کتاب در بررسی خود محدودیت جغرافیایی را در نظر نگرفته است و تقریبا در مورد خاستگاه هنر در اقصی نقاط جهان سخن به میان آورده است.

تاریخ هنر؛ از آغاز تا کنون

مجموعه مطالب ارائه شده در این کتاب را می‌توان به سه بخش «دنیای کهن»، «سده‌های میانی» و «دنیای نوین» تقسیم کرد. در قسمت دنیای کهن به بررسی هنر در جغرافیای آن زمان می‌پردازد و شامل مطالب مختلفیست: «خاورنزدیک کهن»، «هنر مصر»، «هنر اژه‌ای»، «هنر یونان»، «هنر اتروسک و هنر رومی»و «هنر صدر مسیحیت، بیزانس و هنر اسلامی». در بخش سده‌های میانه، «هنر رمانسک»، «هنر گوتیک»، «رنسانس و باروک»، «رنسانس آغازین در ایتالیا»، «هنر ایتالیا در سده پانزدهم»، «هنر ایتالیا در سده شانزدهم»، «رنسانس در اروپای شمالی»و «هنر باروک» مورد بررسی قرار می‌گیرند. و بخش پایانی، با عنوان: «دنیای نوین» به بررسی هنرها سده‌ی نوزدهم و بیستم اختصاص داشته و شامل موارد زیر است: «دنیای غیر اروپایی»، «هنر هند»، «هنر چین»، «هنر ژاپن»، «هنر آمریکایی پیش از کریستف کلمب»، «هنر بومیان آمریکا، آفریقا، اقیانوسیه»، «عکاسی از آغاز تا امروز» و «روش‌های تهیه نقشه و مقطع». در پایان کتاب نیز واژه‌نامه‌ای تخصصی به همراه کتاب‌نامه و فهرست‌راهنمای کتاب موجود است که این قسمت نیز می‌تواند در پیدا کردن مبحث مورد نظر افراد، بسیار مفید باشد.

هنر، ورای زمان خود حرکت می‌کند.

اثر هنری همیشه به حیات خود ادامه می‌دهد. این را می‌توان درون مایه‌‌‌ی تمام کتاب‌های تاریخ هنر دانست. در واقع هر اثر هنری به خاطر ویژگی‌های خاصش، چه در هنگام ساخت و چه در هنگام عرضه شدن، به نوعی پایدارکننده‌ی تاریخ زمان خود است. فکر کردن به این که یک اثر در سال‌های گذشته توسط مردمانی که هیچ وقت ندیدیمشان به وجود آمده است، علاوه بر لذت بخش بودن، در بردارنده‌ی اطلاعات مهمی برای ماست. همین نکته خود نشان دهنده‌ی این است که هر اثر ورای زمان و مکان، به حیات خود ادامه می‌دهد . کتاب «هنر در گذر زمان» با معرفی هر دوره و بازگویی ویژگی‌ها و شرایط تاریخی آن دوره، راهنمای جامع در مورد شناخت هنر در طول تاریخ است. تاریخی از دوره‌‌های کهن شروع شده و به دوره معاصر ختم می‌شود. در در واقع این روش بررسی موجب خواهد شد مخاطب با تاثیرپذیری و تاثیر‌گذاری دوره‌های مختلف هنر بر روی هم آشنا شود.

نقطه‌ ضعف کتاب

بسیاری از منتقدان ایرانی یکی از نقاط ضعف این کتاب را کم‌توجهی به هنر شرق خصوصا هنر ایرانی می‌دانند. این انتقاد در حالی مطرح می‌شود که سرفصلی مربوط به هنر ایران در این کتاب در نظر گرفته نشده است. در واقع فصول مربوط این کتاب در مورد هنر نگارگری در چین و ژاپن توضیحی مختصر آورده شده است اما در مورد نگارگری در ایران تقریبا هیچ‌گونه تعبیری صورت نگرفته است. در واقع بررسی هنر ایران در این کتاب ذیل سایر بخش‌ها مورد بررسی قرار گرفته است و به هنر غنی ایران قبل از آن توجهی نشده است. یکی از منتقدان نیز در این مورد گفته است: «بخش تاریخ هنر ایران در این کتاب به طرز غم‌انگیزی ضعیف است. گاردنر با وجود اینکه به عنوان مثال انواع نگارگری در چین و ژاپن را در این کتاب مورد بحث قرار می‌دهد، هیچ مدخلی را به هنر ایرانی اختصاص نمی‌دهد و آن را صرفا در ذیل هنر در جهان اسلام بررسی می‌کند.»

تحلیل‌های فرمی قدرتمند

یکی از مترجم‌های کتاب در مورد نویسنده‌ی کتاب می‌نویسد: «خانم هلن گاردنر در دهه 20 در موسسه هنر شیکاگو، تاریخ هنر درس می‌داد و از پیشگامان تدریس تاریخ هنر در جهان بود. وی در سال 1926 کتابی با عنوان «هنر در گذر زمان» تالیف کرد که پس از انتشارش بدل به مهم‌ترین کتاب تاریخ هنر در سطح جهان شد. دعوی این کتاب در این است که به تاریخ هنر کل کشورها می‌پردازد. این کتاب پس از چاپ نخست بارها مورد بازنویسی و ویرایش خود نویسنده قرار گرفت و پس از درگذشت ایشان نیز که بنیاد هلن گاردنر تاسیس شد، زیر نظر این بنیاد کار ویرایش و به روز کردن آن انجام می‌شد. حسن بزرگ این کتاب تحلیل‌های فرمی قدرتمند آن است که در مورد رسانه‌های مختلف هنری ارائه شده است. در عین حال، این کتاب تحلیل‌های فرمی را در کنار تحلیل‌های بافتاری قرار داده و در همه موارد آثار هنری را در بسترهای تاریخی، اجتماعی و فرهنگی خلق‌شان بررسی کرده و نقش این زمینه‌ها را در شکل‌گیری آثار هنری روشن کرده است. علاوه بر این، رهیافت‌‌های جدیدی چون نقد فمینیستی جابه‌جا در این کتاب دیده می‌شوند.»