آلودگی هسته ای این مکان را به کثیف ترین شهر جهان تبدیل کرده است

مکانی رازآلود در نقطه‌ای فراموش شده از روسیه با نام رمزی شهر ۴۰، اکنون به‌دلیل آلودگی هسته ای به‌عنوان کثیف ترین شهر جهان شناخته می‌شود.

در اعماق جنگل‌های انبوه و وسیع رشته کوه‌های اورال روسیه، شهر ممنوعه و رازآلود اوزرسک قرار دارد که بسیاری از مردم آن را قبرستان زمین می‌خوانند. در پشت دروازه‌ها و سیم خاردارهای محافظ این شهر، یک راز ناشناخته وجود دارد؛ یک معمای جذاب که ما را برای یافتن جواب سوالاتی که داریم تهییج می‌کند.

آلوده ترین شهر زمین با آلودگی هسته ای بیشتر از چرنوبیل

اوزرسک در واقع اولین زادگاه برنامه تسلیحاتی هسته ای شوروی پس از جنگ جهانی دوم بود. برای چندین سال متوالی، این شهر در هیچ نقشه‌ای قرار نمی‌گرفت و هویت ساکنان آن از سرشماری شوروی پاک شد. امروزه اوزرسک مملو از دریاچه‌های زیبا، وسیع و درختان سرسبز است. بچه‌ها در خیابان بازی می‌کنند و در دریاچه‌های مجاور، خانواده‌ها در آب شنا و قایق‌سواری می‌کنند و افراد مسن روی نیمکت‌های شهر استراحت و به غروب خورشید خیره می‌شوند. همه چیز انگار در این شهر آرام و عادی است، اما پشت صحنه‌ای تاریک و مخوف پشت این شهر در جریان است.

ساکنان این شهر با وجود این شادی‌های ظاهری می‌دانند که آب‌های شهرشان آلوده است، میوه و درختان مسمومی دارند و احتمالا فرزندان و عزیزانشان بیمار باشند. اما با وجود همه این مسائل، ساکنان شهر اوزرسک مایل به ترک شهر خودشان نیستند. زیرا آنان معتقدند برگزیدگان کشور روسیه هستند و حتی از این‌که ساکن این شهر هستند به خود افتخار می‌کنند؛ چون از نوزادی تا بزرگسالی خود را در این شهر گذراندند. این خود مصداق این جمله است: «به کسانی که در بهشت بودند دو انتخاب داده شد؛ شادی بدون آزادی یا آزادی بدون خوشبختی و انتخاب سومی وجود نداشت. – برگرفته از رمان دیستوپیانی، نوشته یوگنی زامیاتین»

قبرستان زمین چگونه به‌وجود آمد؟

در سال ۱۹۴۶ میلادی، شوروی سابق، ساخت شهری با کد ۴۰ را به‌صورت کاملا مخفیانه در نزدیکی نیروگاه هسته ای بزرگ مایاک واقع در سواحل دریاچه ایرتیاش آغاز کرد؛ نیروگاهی که برای رویارویی تسلیحاتی با ایالات متحده آمریکا در دوران جنگ سرد و آمادگی برای یک جنگ هسته ای ساخته شد.

در طی سال‌های ساخت این نیروگاه، کارگران و محققان زیادی از سرتاسر شوروی برای انجام پروژه‌های تسلیحاتی شوروی در این نیروگاه مشغول به کار شدند. برای هشت سال اول، ساکنان این شهر از حق خروج از شهر یا نوشتن نامه و برقراری ارتباط با دنیای خارج کاملا محروم بودند و کسانی که به اینجا نقل مکان کرده بودند، توسط بستگان و آشنایان خود گویی در فراموشی مطلق مفقود و ناپدید شدند. در آن زمان به تمام ساکنین شهر اوزرسک گفته شد که آن‌ها ناجیان هسته‌ای جهان هستند و تمام مردم خارج از این حصار دشمنان شما محسوب می‌شوند. در حالی که در دوران جنگ جهانی دوم مردم تمام شوروی در قحطی و گرسنگی شدیدی به سر می‌بردند، اما مردم شهر ۴۰ درون یک زندگی تجملاتی و ممتاز غرق شده بودند. امکاناتی از جمله: آپارتمان‌های فول امکانات، مواد غذایی خاص از جمله خاویار و مدارس و امکانات درمانی بسیار ویژه.

پیمانی به قیمت جان انسان‌ها

تمامی امکانات تجملاتی قرار گرفته در اختیار مردم شهر ۴۰ در قبال وظیفه‌ای بود که به آنها محول شد و آن نیز چیزی نبود جز حفظ اسرار و اتفاقات زندگی و کاری این شهر درون سینه خود. اما این پیمان، عوارض و عواقب خطرناک و مرگباری داشت؛ زیرا برای سال‌های متوالی رهبران شوروی با ایجاد سانسور خبری و اطلاعاتی، مانع آگاه‌سازی مردم این شهر از خطرات ناشی از مجاورت با تشعشعات و آلودگی های هسته ای می‌شدند. از همان ابتدا اکثر کارکنان نیروگاه هسته ای مایاک در شرایط بسیار خطرناک کار می‌کردند. تقریبا از اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی مردم شهر اوزرسک در معرض بیماری‌ها و مرگ و میر زیادی قرار گرفتند. یکی از دریاچه‌های مجاور نیروگاه هسته ای، حاوی آب سنگین آلوده است که مردم محلی شهر اوزرسک اسم آن را دریاچه مرگ نامیده‌اند. ساکنان شهر ۴۰ یا همان اوزرسک در حوادث هسته ای از جمله فاجعه کیشتیم در سال ۱۹۵۷ میلادی که فجیع ترین حادثه هسته ای جهان قبل از چرنوبیل بود، تعداد بسیار زیادی قربانی از خود بر جای گذاشتند.

همچنین گفته می‌شود در طول ۴۰ سال، نیروگاه هسته ای مایاک حدود ۲۰۰ میلیون کوری زباله رادیو اکتیو را به محیط زیست ریخته که این میزان ۴ برابر بیشتر از میزان ضرر زیست‌محیطی چرنوبیل است. غلظت مواد رادیو اکتیو در شهر اوزرسک حدود ۱۲۰ میلیون کوری گزارش شده است که حدودا ۲.۵ برابر میزان تشعشعات منتشر شده در چرنوبیل است. طبق گفته محققان، حدود نیم میلیون نفر در اوزرسک و مناطق اطراف آن در معرض تشعشعات هسته ای قرار گرفته‌اند و زندگی آنان با رادیواکتیو پیوند خورده است.

در نزدیکی حوزه ورودی به شهر اوزرسک یک تابلو با حروف روسی نوشته شده تا تأکید بکند که ورود افراد و اتباع غیر مقیم در این شهر و هرگونه عکس‌برداری بدون اجازه FSB (پلیس مخفی روسیه) ممنوع است. اما ساکنان اوزرسک مجاز به خروج از این شهر تنها با یک گذرنامه ویژه هستند و حتی اگر مایل به خروج دائمی از این شهر باشند این اجازه به آنها داده می‌شود؛ اما تعداد کمی این کار را می‌کنند، زیرا این‌کار به معنای از دست رفتن امتیازات شهروندی آنها می‌شود.

در نهایت باید گفت در نگاه اکثر مردم ساکن در اوزرسک، حصار اطراف آنان برای نگه داشتن و زندانی کردن آن‌ها نیست؛ بلکه این حصار برای دور نگه داشتن سایر مردم از بهشت آنان است. سیم خاردارهایی که اطراف این شهر مخوف را احاطه کرده است در واقع بخشی از چشم‌انداز و هویت جمعی است که مردم این شهر به آن افتخار می‌کنند. باور به این‌که ساکنان شهر ۴۰ در مکانی زندگی می‌کنند که می‌دانند آرام آرام جان آنها را می‌گیرد، برای همه‌ی مردم خارج از آن شهر باورنکردنی است؛ اما واقعیت این است که آن‌ها نگران این نیستند که دنیای بیرون چه دیدگاهی در مورد زندگی آنان دارد و تنها آرزوی ساکنان این شهر آن است که در آرامش زندگی کنند و در بهشتی که در آن زندانی هستند به آرامش ابدی دست پیدا کنند.